Theo quy định tại Điều 471 Bộ luật Dân sự năm 2005 (BLDS) thì hợp đồng vay tài sản là sự thoả thuận giữa các bên, theo đó bên cho vay giao tài sản cho bên vay; khi đến hạn trả, bên vay phải hoàn trả cho bên cho vay tài sản cùng loại theo đúng số lượng, chất lượng và chỉ phải trả lãi nếu có thoả thuận hoặc pháp luật có quy định.

Về lãi suất vay, Khoản 1 Điều 476 BLDS quy định, lãi suất vay do các bên thoả thuận nhưng không được vượt quá 150% của lãi suất cơ bản do Ngân hàng Nhà nước công bố đối với loại cho vay tương ứng.

Nghĩa vụ trả nợ của bên vay

Nghĩa vụ trả nợ của bên vay được quy định tại Khoản 1 và Khoản 5 Điều 474 BLDS. Cụ thể, bên vay tài sản là tiền thì phải trả đủ tiền khi đến hạn. Trong trường hợp vay có lãi mà khi đến hạn bên vay khôntyg trả hoặc trả không đầy đủ thì bên vay phải trả lãi trên nợ gốc và lãi nợ quá hạn theo lãi suất cơ bản do Ngân hàng Nhà nước công bố tương ứng với thời hạn vay tại thời điểm trả nợ.

Giải quyết tranh chấp tại Tòa án

Đây là tranh chấp hợp đồng dân sự, theo quy định tại Khoản 3 Điều 25 và Điểm a, Khoản 1 Điều 33 Bộ luật Tố tụng dân sự(BLTTDS) thẩm quyền giải quyết tranh chấp thuộc Tòa án nhân dân cấp quận, huyện.

Theo Điều 427 BLDS và Điều 159 BLTTDS, thời hiệu khởi kiện để yêu cầu tòa án giải quyết vụ án dân sự là hai năm, kể từ ngày quyền và lợi ích của cá nhân, tổ chức bị xâm phạm.

Quyền lợi của bên cho vay

Khi giải quyết vụ án,bên cạnh việc buộc bên vay phải trả đủ tiền nợ gốc cho bên cho vay, về nguyên tắc Tòa án còn buộc bên vay phải trả lãi suất theo hướng dẫn tại Mục 4, Phần I Thông tư liên tịch số 01/TTLT ngày 19/6/1997 của Tòa án nhân dân tối cao, Viện Kiểm sát nhân dân tối cao, Bộ Tư pháp và Bộ Tài chính như sau:

– Tính lãi vay trong hạn: Lãi trong hạn không được vượt quá 150% mức lãi suất cơ bản do Ngân hàng Nhà nước công bố tại thời điểm vay.

– Tính lãi quá hạn: Đối với hợp đồng vay có thời hạn thì thời gian tính lãi nợ quá hạn kể từ khi hết hạn vay. Lãi nợ quá hạn bằng 150% mức lãi suất cơ bản do Ngân hàng Nhà nước công bố ở thời điểm xét xử sơ thẩm, với thời gian tính lãi từ khi nợ quá hạn đến khi xét xử sơ thẩm (tính một mức lãi suất này cho cả thời gian từ khi quá hạn đến khi xét xử sơ thẩm).

Lưu ý quan trọng:

Bạn không được đòi nợ theo kiểu “xã hội đen” vì đó là vi phạm pháp luật. Người tự mình đòi nợ theo kiểu “xã hội đen” hoặc thuê “xã hội đen” đòi nợ có thể phải chịu trách nhiệm hình sự về tội Cướp tài sản hoặc tội Cưỡng đoạt tài sản

Tranh chấp vay tài sản (vay mượn tiền) là một loại tranh chấp dân sự phổ biến trong hiện nay, thường là con nợ đến hạn trả nợ và không thực hiện nghĩa vụ. Trong trường hợp này chủ nợ có thể bị mất số tiền của mình. Do đó các bên trong giao dịch cần nắm được các thông tin cần thiết để giải quyết khi có tranh chấp xảy ra bảo vệ được các quyền lợi hợp pháp của mình. Bài viết dưới đây cung cấp cho quý bạn đọc về phương thức giải quyết tranh chấp đối với loại hợp đồng trên theo quy định của pháp luật hiện hành.

1: Quy định về hợp đồng vay tài sản.

Theo quy định tại Điều 463 Bộ luật dân sự 2015 “hợp đồng vay tài sản“ được hiểu là sự thỏa thuận giữa các bên, theo đó bên cho vay giao tài sản cho bên vay; khi đến hạn trả, bên vay phải hoàn trả cho bên cho vay tài sản cùng loại theo đúng số lượng, chất lượng và chỉ phải trả lãi nếu có thỏa thuận hoặc pháp luật có quy định.

Theo quy định của pháp luật thì đối tượng của hợp đồng vay tài sản là động sản. Tuy nhiên không phải động sản nào cũng có thể trở thành đối tượng của hợp đồng vay tài sản, mà chỉ có thể là một khoản tiền hoặc vật cùng loại.

2: Quyền và nghĩa vụ của các bên

Nhằm đảm bảo các bên thực hiện đúng thỏa thuận đã cam kết, tránh xảy ra việc tranh chấp, Bộ luật dân sự 2015 đã quy định tại mục 4 Chương XVI về quyền và nghĩa vụ của mỗi bên như sau:

2.1. Quyền và nghĩa vụ của bên “cho vay”

Giao tài sản cho bên vay đầy đủ, đúng chất lượng, số lượng vào thời điểm và địa điểm đã thỏa thuận.

BỒI THƯỜNG thiệt hại cho bên vay, nếu bên cho vay biết tài sản không bảo đảm chất lượng mà không báo cho bên vay biết, trừ trường hợp bên vay biết mà vẫn nhận tài sản đó.

Không được yêu cầu bên vay trả lại tài sản trước thời hạn, trừ trường hợp quy định khác.

Trường hợp các bên có thỏa thuận về mục đích sử dụng của tài sản vay thì bên cho vay có quyền đòi lại tài sản vay nếu bên vay vi phạm mục đích sử dụng.

2.2. Quyền và nghĩa vụ của bên vay

Bên vay có nghĩa vụ phải trả lại tài sản như sau:

• Tài sản là tiền thì phải trả đủ tiền khi đến hạn;
• Nếu tài sản là vật thì phải trả vật cùng loại đúng số lượng, chất lượng, trừ trường hợp có thỏa thuận khác.
• Trường hợp bên vay không thể trả vật thì có thể trả bằng tiền theo trị giá của vật đã vay tại địa điểm và thời điểm trả nợ, nếu được bên cho vay đồng ý.
• Sử dụng tài sản vay đúng mục đích đã thỏa thuận trong hợp đồng.
• Trả lãi và các khoản lãi phát sinh theo hợp đồng.
• Lãi suất là tỷ lệ mà theo đó tiền lãi được người vay trả cho việc sử dụng tiền hoặc vật mà họ vay từ người cho vay.

Theo quy định tại khoản 1 Điều 468 Bộ luật dân sự 2015 thì các bên có quyền tự do thỏa thuận mức lãi suất cho vay, tuy nhiên mức lãi suất này không được vượt quá 20%/năm của giá trị khoản vay.

Trường hợp vay có lãi mà khi đến hạn bên vay không trả hoặc trả không đầy đủ thì bên vay phải trả lãi như sau:

Lãi trên nợ gốc theo lãi suất thỏa thuận trong hợp đồng tương ứng với thời hạn vay mà đến hạn chưa trả;

Trường hợp chậm trả thì còn phải trả lãi theo mức lãi suất 10%/năm tương ứng với khoản vay chậm trả.

Lãi trên nợ gốc quá hạn chưa trả bằng 150% lãi suất vay theo hợp đồng tương ứng với thời gian chậm trả, trừ trường hợp có thỏa thuận khác.

3: Thủ tục giải quyết tranh chấp Hợp đồng vay tài sản

Khi xảy ra TRANH CHẤP hợp đồng vay tài sản các bên nên cùng thỏa thuận, thương lượng giải quyết vấn đề này trên nguyên tắc tôn trọng nhau, đi đến kết quả có lợi nhất cho cả hai bên.

Trường hợp các bên không thể thống nhất được hướng giải quyết thì có thể yêu cầu Tòa án giải quyết tranh chấp.

Đối với hợp đồng vay tài sản là hợp đồng dân sự vì vậy theo quy định tại khoản 3 Điều 26, điểm a khoản 1 Điều 35 và khoản 1 Điều 39 Bộ luật tố tụng dân sự 2015 thì thẩm quyền giải quyết tranh chấp là tại Tòa án nhân dân cấp huyện nơi bị đơn cư trú có thẩm quyền giải quyết theo trình tự, thủ tục sơ thẩm;

Tuy nhiên các bên vẫn có quyền tự thỏa thuận về Tòa án nói nguyên đơn cư trú có thẩm quyền giải quyết.

Theo quy định tại Điều 186 BLTTDS 2015 thì cá nhân, tổ chức có quyền khởi kiện yêu cầu Tòa án giải quyết tranh chấp khi cho rằng một bên vi phạm nghĩa vụ về hợp đồng vay tài sản.

Theo đó thủ tục giải quyết vụ án dân sự sơ thẩm như sau:

Cá nhân, tổ chức làm Đơn khởi kiện với nội dung theo Điều 189 BLTTDS 2015 gửi đến Tòa án có thẩm quyền.

Sau khi nhận đơn khởi kiện và tài liệu, chứng cứ kèm theo, nếu hồ sơ hợp lệ thì Thẩm phán phải thông báo ngay cho người khởi kiện biết để họ đến Tòa án làm thủ tục nộp tiền tạm ứng án phí trong trường hợp họ phải nộp tiền tạm ứng án phí và Thẩm phán tiến hành thụ lý vụ án.

Sau khi thụ lý vụ án Tòa án sẽ xem xét và chuẩn bị xét xử vụ án. Trong giai đoạn này, Tòa án sẽ tiến hành phiên họp kiểm tra giao nộp, công khai chứng cứ và hòa giải. Sau đó, Tòa án sẽ ban hành các quyết định như công nhận hòa giải thành, tạm đình chỉ vụ án hoặc đình chỉ vụ án.

Nếu vụ án không rơi vào trường hợp trên thì Thẩm phán phải quyết định đưa vụ án ra xét xử sơ thẩm.

Xét xử phúc thẩm (nếu có)

Tranh chấp tài sản thừa kế là một trong những tranh chấp phổ biến hiện nay. Khi một tranh chấp liên quan đến tài sản thừa kế phát sinh, các bên sẽ có quyền lựa chọn một hoặc một số phương thức giải quyết tranh chấp như thương lượng, hòa giải hoặc tòa án. Vậy pháp luật quy định như thế nào về loại tranh chấp này?

Theo quy định chung của pháp luật tố tụng dân sự, khi có những bất đồng, mâu thuẫn liên quan đến tài sản thừa kế theo di chúc, các bên sẽ thỏa thuận với nhau để giải quyết. Trong trường hợp không giải quyết được các bên sẽ lựa chọn hòa giải hoặc tòa án là phương thức giải quyết tranh chấp tiếp theo.

Mặc dù về nguyên tắc chung, các bên có thể lựa chọn phương thức giải quyết tranh chấp mà mình muốn áp dụng. Tuy nhiên, trường hợp ngoại lệ đối với trường hợp tài sản thừa kế có đất đai thì việc giải quyết tranh chấp phải tuân thủ quy định của Luật đất đai 2015, cụ thể như sau:

Đầu tiên, các bên sẽ yêu cầu Ủy ban nhân dân cấp xã tiến hành hòa giải. Sau đó, trường hợp hòa giải không thành, nếu có giấy chứng nhận quyền sử dụng đất thì một bên có thể khởi kiện tại Tòa án.

Đối với trường hợp tranh chấp đất đai mà đương sự không có Giấy chứng nhận thì các bên chỉ được lựa chọn một trong hai hình thức giải quyết tranh chấp sau đây:

1. Nộp đơn yêu cầu giải quyết tranh chấp tại Ủy ban nhân dân cấp có thẩm quyền;
2. Khởi kiện tại Tòa án nhân dân có thẩm quyền theo quy định của pháp luật về tố tụng dân sự.

Nhìn chung, mặc dù đều có sự tham gia của người thứ ba, nhưng hòa giải vẫn phụ thuộc vào ý chí của các bên, thỏa thuận sau quá trình hòa giải không có giá trị bắt buộc mà chỉ có giá trị tham khảo với các bên. Do đó, ngoại trừ trường hợp bắt buộc phải thông qua hòa giải thì các bên thường sử dụng phương thức Tòa án trong giải quyết tranh chấp. Khi sử dụng phương thức này, các bên cần tuân thủ các quy định của Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015. Khi đó, việc phân chia tài sản thừa kế sẽ di chúc sẽ được pháp luật công nhận và bảo đảm thực hiện bằng cưỡng chế nhà nước nếu các bên không tự nguyện thi hành.

Thừa kế theo di chúc là một trong những vấn đề được nhiều người quan tâm đến bởi lẽ đây là vấn đề ảnh hưởng trực tiếp đến quyền và lợi ích đối với các chủ thể có quyền và nghĩa vụ liên quan đối với người để lại di chúc. Để mọi người có sự nhìn nhận một các rõ ràng, đúng và đầy đủ nhất về vấn đề này Luật Multi Law có bài phân tích về các quy định về thừa kế theo di chúc.

Cơ sở pháp lý

Bộ luật dân sự 2015

Di chúc là gì?

Di chúc là một giấy tờ hợp pháp thể hiện nguyện vọng, mong muốn của một người về cách phân chia tài sản mình có được sau khi chết. Trong di chúc, cá nhân hoặc nhóm người được chỉ định là người thực thi, quản lý tài sản cho đến khi được phân chia hết đúng theo di chúc.

Hiểu đơn giản theo quy định tại Điều 624 của Bộ luật dân sự thì di chúc được hiểu là sự thể hiện ý chí của cá nhân nhằm chuyển tài sản của mình cho người khác sau khi chết.

Thế nào là di chúc hợp pháp?

Di chúc hợp pháp là di chúc đáp ứng đủ các điều kiện về chủ thể lập di chúc, điều kiện về nội dung và điều kiện về hình thức của di chúc. Để hiểu rõ hơn về điều kiện để di chúc hợp pháp bạn có thể tham khảo di chúc là gì? Điều kiện để di chúc hợp pháp

Hiệu lực của di chúc

Theo quy định về thừa kế theo di chúc của pháp luật về hiệu lực của di chúc thì di chúc được quy định như sau:

Thứ nhất: Di chúc phát sinh hiệu lực từ thời điểm mở thừa kế

Thứ hai: Di chúc không có hiệu lực toàn bộ hoặc không có hiệu lực một phần, cụ thể:

Người thừa kế theo di chúc chế trước hoặc chế cùng thời điểm với người lập di chúc, hoặc cơ quan, tổ chức được chỉ định là người thừa kế không còn tồn tại vào thời điểm mở thừa kế.

Trường hợp có nhiều người thừa kế theo di chúc mà có người chết trước hoặc chết cùng thời điểm với người lập di chúc, một trong nhiều cơ quan, tổ chức được chỉ định hưởng thừa kế theo di chúc không còn tồn tại vào thời điểm mở thừa kế thì chỉ phần di chúc có liên quan đến cá nhân, cơ quan, tổ chức này không có hiệu lực.

Thứ ba: Di chúc không có hiệu lực, nếu di sản để lại cho người thừa kế không còn vào thời điểm mở thừa kế; nếu di sản để lại cho người thừa kế chỉ còn một phần thì phần di chúc về phần di sản còn lại vẫn có hiệu lực.

Thứ tư: Khi di chúc có phần không hợp pháp mà không ảnh hưởng đến hiệu lực của các phần còn lại thì chỉ phần đó không có hiệu lực.

Thứ năm: Khi một người để lại nhiều bản di chúc đối với một tài sản thì chỉ bản di chúc sau cùng có hiệu lực.

Chia di sản thừa kế theo di chúc

Di sản thừa kế theo di chúc sẽ được chia theo ý nguyện của người để lại di chúc, tức là trong di chúc quy định về việc phân chia tài sản như thế nào thì những người có quyền thừa kế phải thực hiện các quyền và nghĩa vụ theo di chúc đó.

Những người hưởng thừa kế nhưng không phụ thuộc vào nội dung của di chúc

Bên cạnh những đối tượng được hưởng di sản thừa kế theo di chúc thì pháp luật cũng quy định một số đối tượng hưởng thừa kế không phụ thuộc vào di chúc, cụ thể theo quy định tại Điều 644 Bộ luật Dân sự 2015 thì:

“Những người sau đây vẫn được hưởng phần di sản bằng hai phần ba suất của một người thừa kế theo pháp luật nếu di sản được chia theo pháp luật, trong trường hợp họ không được người lập di chúc cho hưởng di sản hoặc chỉ cho hưởng phần di sản ít hơn hai phần ba suất đó:

1. a) Con chưa thành niên, cha, mẹ, vợ, chồng;
2. b) Con thành niên mà không có khả năng lao động.”

Sửa đổi, thay thế, hủy bỏ di chúc

Ở mỗi thời điểm, người để lại di chúc có thể có những nguyện vọng để lại di sản thừa kế khác nhau, chính vì vậy để tạo sự linh hoạt cho các chủ thể trong việc áp dụng quy định của pháp luật thì luật cũng quy định có thể sửa đổi, bổ sung, thay thế thậm chí là hủy bỏ di chúc.Cụ thể:

Người lập di chúc có thể sửa đổi bổ sung thay thế hoặc hủy bỏ di chúc do mình đã lập vào bất kỳ thời điểm nào người để lại di chúc có nguyện vọng.

Trường hợp người lập di chúc bổ sung di chúc thì di chúc đã lập và phần bổ sung có hiệu lực pháp luật như nhau; nếu một phần của di chúc đã lập và phần bổ sung mâu thuẫn nhau thì chỉ phần bổ sung có hiệu lực pháp luật, phần trước đó mâu thuẫn không có hiệu lực.

Trường hợp người lập di chúc thay thế di chúc bằng di chúc mới thì di chúc trước bị hủy bỏ, bản hủy bỏ không còn giá trị pháp lý, trong trường hợp người hủy bỏ di chúc đã lập di chúc tại văn phòng công chứng hoặc chứng thực tại UBND xã phường khi hủy thì cần thu hồi và nộp lại các bản di chúc đã lập.

Từ chối hưởng di sản thừa kế

Theo quy định tại Điều 620 của bộ Luật Dân sự 2015 về việc từ chối hưởng di sản thừa kế như sau:

Thứ nhất: Người thừa kế có quyền từ chối nhận di sản, trừ trường hợp việc từ chối nhằm trốn tránh việc thực hiện nghĩa vụ tài sản của mình đối với người khác, theo đó nếu có căn cứ cho rằng người hưởng thừa kế từ chối hưởng di sản thừa kế nhằn trốn tránh việc thực hiện nghĩa vụ thì việc từ chối này sẽ không được thực hiện.

Thứ hai: Việc từ chối nhận di sản phải được lập thành văn bản và gửi đến người quản lý di sản, những người thừa kế khác, người được giao nhiệm vụ phân chia di sản để biết.

Thứ ba: Việc từ chối nhận di sản phải được thể hiện trước thời điểm phân chia di sản.