Cùng với tranh chấp về quyền nuôi con, thì tranh chấp tài sản cũng tồn tại trong hầu hết các vụ việc ly hôn. Để giải quyết các tranh chấp về tài sản của vợ, chồng khi ly hôn thì trước hết cần phải phân biệt được tài sản riêng và tài sản chung của vợ chồng. Chế độ tài sản của vợ chồng và việc giải quyết tài sản khi ly hôn được quy định cụ thể trong Luật hôn nhân và gia đình năm 2014 và các văn bản hướng dẫn. Cụ thể như sau:
1: Phân biệt tài sản riêng và tài sản chung của vợ. chồng
– Tài sản riêng của vợ/chồng bao gồm:
+ Tài sản mà mỗi người có trước khi kết hôn;
+ Tài sản mà vợ/chồng được tặng cho riêng, được thừa kế riêng trong thời kỳ hôn nhân;
+ Tài sản mà hai bên có thỏa thuận là tài sản riêng của mỗi người (thỏa thuận bằng văn bản, nếu tài sản là nhà ở và quyền sử dụng đất thì văn bản phải được công chứng)
+ Tài sản khác mà theo quy định của pháp luật thuộc sở hữu riêng của vợ, chồng. Bao gồm: quyền tài sản đối với đối tượng sở hữu trí tuệ theo quy định của pháp luật sở hữu trí tuệ; tài sản mà vợ, chồng xác lập quyền sở hữu riêng theo bản án, quyết định của Tòa án hoặc cơ quan có thẩm quyền khác; khoản trợ cấp, ưu đãi mà vợ, chồng được nhận theo quy định của pháp luật về ưu đãi người có công với cách mạng; quyền tài sản khác gắn liền với nhân thân của vợ, chồng.
– Tài sản chung: mọi tài sản được hình thành hợp pháp trong thời kỳ hôn nhân mà không có thỏa thuận khác thì đều trở thành tài sản chung của vợ chồng. Bao gồm:
+ Tài sản do vợ chồng tạo ra trong hoạt động sản xuất kinh doanh;
+ Thu nhập do lao động;
+ Tài sản mà vợ chồng được thừa kế chung hoặc được tặng cho chung;
+ Tài sản khác mà vợ chồng thỏa thuận là tài sản chung;
+ Thu nhập hợp pháp khác trong thời kỳ hôn nhân như: khoản tiền thưởng, tiền trúng thưởng xổ số, tiền trợ cấp (trừ trợ cấp cho người có công với cách mạng và quyền tài sản gắn liền với nhân thân); tài sản mà vợ, chồng được xác lập quyền sở hữu theo quy định của Bộ luật Dân sự đối với vật vô chủ, vật bị chôn giấu, bị chìm đắm, vật bị đánh rơi, bị bỏ quên, gia súc, gia cầm bị thất lạc, vật nuôi dưới nước.
– Về hoa lợi, lợi tức: Hoa lợi, lợi tức phát sinh từ tài sản chung đương nhiên sẽ trở thành tài sản chung. Nhưng hoa lợi, lợi tức phát sinh từ tài sản riêng thì cần phải xem xét: nếu tài sản riêng này là do hai bên thỏa thuận thì hoa lợi, lợi tức cũng trở thành tài sản riêng; còn lại thuộc về tài sản chung.
2: Giải quyết tài sản của vợ, chồng khi ly hôn
– Nếu hai bên tự thỏa thuận được, thì việc giải quyết tài sản khi ly hôn sẽ do hai bên thỏa thuận.
– Nếu không thỏa thuận được, theo yêu cầu của vợ, chồng hoặc một bên, Tòa án sẽ tiến hành phân chia theo nguyên tắc sau:
+ Tài sản riêng của vợ, chồng sẽ thuộc quyền sở hữu của người đó
+ Tài sản chung của vợ, chồng được chia đôi nhưng có tính đến một số yếu tố:
Thứ nhất: Hoàn cảnh của gia đình và của vợ, chồng: Bên gặp khó khăn hơn sau khi ly hôn được chia phần tài sản nhiều hơn so với bên kia hoặc được ưu tiên nhận loại tài sản để bảo đảm duy trì, ổn định cuộc sống của họ nhưng phải phù hợp với hoàn cảnh thực tế của gia đình và của vợ, chồng.
Thứ hai: Công sức đóng góp của vợ, chồng vào việc tạo lập, duy trì và phát triển khối tài sản chung: Người vợ hoặc chồng ở nhà chăm sóc con, gia đình mà không đi làm được tính là lao động có thu nhập tương đương với thu nhập của chồng hoặc vợ đi làm. Bên có công sức đóng góp nhiều hơn sẽ được chia nhiều hơn.
Thứ ba: Bảo vệ lợi ích chính đáng của mỗi bên trong sản xuất, kinh doanh và nghề nghiệp để các bên có điều kiện tiếp tục lao động tạo thu nhập: việc chia tài sản chung của vợ chồng phải bảo đảm cho vợ, chồng đang hoạt động nghề nghiệp được tiếp tục hành nghề; cho vợ, chồng đang hoạt động sản xuất, kinh doanh được tiếp tục được sản xuất, kinh doanh để tạo thu nhập và phải thanh toán cho bên kia phần giá trị tài sản chênh lệch. Việc bảo vệ lợi ích chính đáng của mỗi bên trong sản xuất, kinh doanh và hoạt động nghề nghiệp không được ảnh hưởng đến điều kiện sống tối thiểu của vợ, chồng và con chưa thành niên, con đã thành niên nhưng mất năng lực hành vi dân sự.
Thứ tư: Lỗi của mỗi bên trong vi phạm quyền, nghĩa vụ của vợ chồng: là lỗi của vợ hoặc chồng vi phạm quyền, nghĩa vụ về nhân thân, tài sản của vợ chồng dẫn đến ly hôn.
Ví dụ: Trường hợp người chồng có hành vi bạo lực gia đình, không chung thủy hoặc phá tán tài sản thì khi giải quyết ly hôn Tòa án phải xem xét yếu tố lỗi của người chồng khi chia tài sản chung của vợ chồng để đảm bảo quyền, lợi ích hợp pháp của vợ và con chưa thành niên.
